Przyroda Śląska: Rezerwat przyrody nieożywionej „Nad Białką”

Rezerwat przyrody nieożywionej Nad Białką położony jest na terenie Parku Krajobrazowego Góry Opawskie oraz obszaru Natura 2000 „Góry Opawskie”.

Rezerwat przyrody nieożywionej Nad Białką swoim zasięgiem obejmuje przełom rzeki Białej Głuchołaskiej (czes. Bělá, Bělá Jesenická, niem. Freiwaldauer Biela, Biele, Ziegenhalser Biele). Rzeka ta długości 51,9 km, która swój początek ma w czeskim paśmie Wysokiego Jesionika, jest prawym dopływem Nysy Kłodzkiej. Po południowej stronie Głuchołaz rzeka przełamuje się przez Góry Opawskie tworząc tym samym 2,5 kilometrowy, bardzo malowniczy odcinek. Utworzono tam dwa rezerwaty przyrody Bukowy Las oraz Nad Białką.  

Obszar ten znany był w średniowieczu jako złotonośny, co wiązało się nie tylko z wydobywanie kruszcu, ale i powstanie osad górniczych takich jak Głuchołazy i Zlate Hory. Okresem największego nasilenia eksploatacji był XV i XVI wiek. Według szacunków w całym kilkusetletnim okresie funkcjonowania kopalń na tym obszarze wydobyto około 3 ton czystego złota. Niemiecki historyk Johann Gottlieb Volkelt (1721–1795), w wydanym w 1775 roku dziele Zbiór wiadomości o śląskich kopalniach, pisał, że w XVI wieku z murów obronnych Głuchołaz można było zobaczyć cały szereg żurawi szybów górniczych. W Zlatých Horách ostatnią kopalnię zamknięto w latach 90. XX wieku.

Do dzisiaj istnieją ślady po eksploatacji złota w XII i XIII wieku, w tym sztolnie, które stały się siedliskiem nietoperzy, a także pozostałości szurfów czyli szybików poszukiwawczych, odkrywek powierzchniowych, elementy górniczych płuczek, usypisk i hałd urobku. Poprzez sukcesję wtórną (w XIX wieku przekształcono ten teren poprzez nasadzenie świerka) teren rezerwatu stał się ponownie ostoją wielu rzadkich gatunków roślin.

Ochrona czynna na tym obszarze prowadzona jest w taki sposób, aby odwrócić niekorzystne procesy i przywrócić dawny wygląd środowiska. Prowadzi się zatem próby przebudowy drzewostanu, zwalcza rdestowce oraz podejmuje próby zorganizowania ruchu turystycznego.

Rezerwat Nad Białką położony jest na wysokim, nadzalewowym tarasie w górze rzeki. Pod względem topologicznym krajobrazu (według Andrzeja Richtlinga) obszar ten należy do rodzaju teras nadzalewowych-akumulacyjnych (z gatunku równin terasowych w terenach górskich – na terenie rezerwatu to około 1,8 ha) oraz zalewowych den dolin-akumulacyjnych (z gatunku równin zalewowych w terenach górskich – na terenie rezerwatu jest to obszar wielkości około 7,2 ha)

Rezerwat ochrania las świerkowo-bukowy, w tym fragmenty kwaśnej buczyny. Przełom Białki Głuchołaskiej zamieszkują liczne zwierzęta, w tym rzadkie gatunki takie jak niewielki ssak z rzędu nietoperzy – podkowec mały (Rhinolophus hipposideros), pluszcz (Cinclus cinclus), pliszka górska (Motacilla cinerea) oraz rzęsorka rzeczka (Neomys fodiens). Rezerwat znacznie ucierpiał w wyniku powodzi z 1997 roku, kiedy to wiele stanowisk fauny zostało doszczętnie zniszczonych.

Na obszarze parku występuje 157 gatunków roślin naczyniowych w tym kilkanaście gatunków roślin chronionych i zagrożonych, takich jak parzydło leśne (Aruncus sylvestris Kostel), paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine (L.) Crantz), czerniec gronkowy (Actaea spicata L.), zanokcica skalna (Asplenium trichomanes), bodziszek żałobny (Geranium phaeum L.), tojeść gajowa (Lysimachia nemorum L.), przenęt purpurowy (Prenanthes purpurea L.). Na terenie rezerwatu spotkać można także siedlisko nadpotokowych ziołorośli lepiężnikowych. W runie stwierdzono występowanie 165 gatunków flory, w tym wielu stanowisk typowych dla ekosystemów górskich – buczyn oraz lasów łęgowych.

Na terenie rezerwatu znajduje się fragment żółtego szlaku turystycznego (ma on około 8 km) oraz przyrodnicza ścieżka dydaktyczna. Dodatkowo przez rezerwat przebiega także Szlak Złotych Górników, wyróżniony tytułem Najlepszego Produktu Turystycznego Opolszczyzny w 2009 roku. Trasa liczy 6,5 km, a czas potrzebny do jej przejścia to około 3 godzin.

Dodatkowo przez rezerwat przebiega także Szlak Złotych Górników, wyróżniony tytułem Najlepszego Produktu Turystycznego Opolszczyzny w 2009 roku. Trasa liczy 6,5 km, a czas potrzebny do jej przejścia to około 3 godzin.

Kościół św. Anny w Podlesiu na podejściu pod Przednią Kopę (467 m n.p.m.) w masywie Parkowej Góry powstał w 1908 roku na urwisku skalnym zwanym Wiszącymi Skałami.

Fundatorem kościółka był Johann Hoy z Głuchołaz, budowniczy szpitala św. Józefa w mieście. Budowla powstała z kamienia polnego, a ozdobiono ją ceglanymi detalami.