Przyroda Śląska: Rezerwat przyrody nieożywionej „Głazy Krasnoludków”

Głazy Krasnoludków to niewielki, ale urokliwy rezerwat przyrody nieożywionej, w którym można oglądać fantastyczne formy wyrzeźbione przez czas i siły natury.

Rezerwat przyrody nieożywionej „Głazy Krasnoludków” położony jest na terenie Zaworu, masywu górskiego o płaskim wierzchołku, będącego częścią Gór Stołowych, leżących w Sudetach Środkowych. Przez rezerwat przepływa jeden z dopływów rzeki Zadrna – Jawiszówka. Dostęp do niego można uzyskać na przykład ze skrajnych miejscowości: Lubawki, Boguszowa-Gorców, Mieroszowa i Chełmska Śląskiego.

Rezerwat ten ma charakter geologiczno-glebowy i chroni właśnie te dwie formy przyrodnicze. Jego celem jest zachowanie naturalnych form wietrzenia piaskowca o różnym stopniu twardości w zależności od ich pochodzenia (gruboławicowe piaskowce gruboziarniste i drobnokalibrowe zlepieńce kwarcowo-skaleniowe o różnych spoiwach: ilastym, kalcytowym, żelazistym, fosforanowym lub krzemionkowym) z okresu górnej/późnej kredy (około 80 mln lat temu). Szczególnie cenne są tzw. skałki Gorzeszowskie. Zbudowane są one z piaskowców i margli, a za sprawą wody i wiatru powstały z nich fantastyczne formy, przypominające postacie, zwierzęta, grzyby, baszty, ambony czy wieże. Swą nazwę zawdzięczają położonej w pobliżu miejscowości Gorzeszowa. Charakterystyczna formą dla skałek Gorzeszowskich są kuesty czyli strome i asymetryczne progi. Powstają one u skał o różnej odporności warstw poprzez erozję selektywną: wietrzną lub wodną. Najwyższe formacje skalne w rezerwacie sięgają 17 metrów. 

Fauna i flora nie są obiektem ochrony w rezerwacie. Roślinność występująca w rezerwacie jest bardzo uboga – zliczono tutaj występowanie zaledwie 80 gatunków roślin. Na tym terenie rosną jedynie monokultury świerkowe z dodatkiem sosny zwyczajnej i egzemplarzami brzozy brodawkowatej oraz, jako pozostałości po pierwotnych gęstwinach tych obszarów buka zwyczajnego (czasami o wymiarach pomnika przyrody). Na słabo rozwinięty podszyt składają się młode drzewka iglaste, a także krzewy czeremchy i kruszyny. Runo leśne jest szczątkowe. Punktowo rosną borówki (czarna i brusznica), mącznica lekarska, wrzos, paprocie, mchy oraz rośliny zielne, takie jak pszeniec leśny, pszeniec gajowy, siódmaczek leśny, przenęt purpurowy, naparstnica zwyczajna. Na skałach (szczególnie po zacienionej stronie oraz w szczelinach) licznie występują paprocie Potentilletalia caulescentis – paprotka pospolita, zachyłka trójkątna oraz paprotnica krucha. Na niewielkim obszarze leśnym rezerwatu rosną jeżyny, trzcinnik piaskowy, poziomka pospolita, szarota leśna, turzyce i młodnik brzozowy, a także dziewięćsił bezłodygowy.

Świat zwierząt w rezerwacie nie jest do końca zbadany, gdyż miejsce to ze względu na charakter i rozmiary nie jest klasyczną ostoją fauny. Dla ssaków większych rozmiarów i ptactwa rezerwat jest jedynie czasowym miejscem przebywania, częściej zamieszkują go mniejsze stworzenia na czele ze żmija zygzakowatą i padalcem zwyczajnym.

Przez rezerwat przebiegają także dwa szlaki turystyczne. Jeden ma kolor żółty i liczy około 1,5 kilometra. Jest to szlak biegnący z Chełmska Śląskiego przez rezerwat i dalej na północ w kierunku Kamiennej Góry. Istnieje jeszcze szlak czerwony biegnący od Gorzeszowa w kierunku rezerwatu. Dobrym pomysłem jest wędrówka ścieżką przyrodniczo-dydaktyczną Dobromyśl,

Zwiedzanie samego rezerwatu można rozpocząć od parkingu, gdzie znajduje się polana, a na niej miejsce na ognisko, biwak, a także parę wiat turystycznych.

Rezerwat tak naprawdę zwiedzać można o każdej porze roku, ze względu na to, że chroni on przyrodę nieożywioną. Dodatkowo nie jest on ulubionym miejscem turystycznym w okolicy, dlatego nie spotkamy tutaj rzesz turystów, niczym w czeskich skałach Teplickich i Adrszpaskich, choć trzeba jednak przyznać, że kaliber czeskiej atrakcji jest trochę w innym rozmiarze niż kameralny rezerwat koło Zaworu. Baza turystyczna jest dobrze przygotowana ( wiaty turystyczne, miejsce do biwakowania, ławeczki.

Według jednej z legend obszar skałek Gorzeszowskich zamieszkany jest przez krasnoludki.