Przyroda Śląska: Lesisko

Położony na północ od Żyrowej, a u stóp południowych stoków Góry św. Anny, niewielki rezerwat ma na celu ochronę starodrzewia bukowego w formie możliwie jak najbardziej naturalnej. W dawnych czasach buczyny pokrywały znaczne obszary północnej Europy. Zmiany klimatu oraz działalność człowieka doprowadziły do tego, że pomimo tego, że dla obszaru Europy środkowej buk powinien być gatunkiem dominującym, czyste lasy bukowe są obecnie rzadkością.

Rezerwat leśny Lesisko znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Góra św. Anny i jest jednym z sześciu rezerwatów na jego obszarze. Mieszkańcy okolic zwali tak popularnie ciemny las bukowy, co też spowodowało, że rezerwatowi nadano właśnie tą nazwę. Położenie u stóp Grzbietu Chełma umożliwia powstanie charakterystycznych warunków mikroklimatycznych – wysoka wilgotność wspomaga dobry rozkład materii organicznej – co doprowadziło do bujnego wzrostu roślinności.

Dość ciekawie przedstawia się rzeźba terenu rezerwatu, szczególnie głębokie wąwozy krasowe (leje, misy zapadliskowe, jaskinie i wąwozy). Są to formy charakterystyczne dla Masywu Chełma i jego okolic. Wąwozy te są efektem zalegania wapienia muszlowego z okresu plejstocenu. Procesy, które utworzyły wąwozy trwają do dzisiaj. Występują tu także głazy narzutowe (jeden z nich ma obwód liczący 3 metry) – pozostałości po zlodowaceniu środkowopolskim.

Głównym obiektem ochrony rezerwatu są starodrzewia bukowe:

• żyzna buczyna sudecka (Dentario enneaphylli-Fagetum) – typ lasu świeżego, a przy tym i wilgotnego, powstałego na podłożu wapiennym, tworzonego przez wysokopienny drzewostan bukowy z domieszką świerka, jodły i jaworu, a czasami nawet dębu i grabu. Ten typ lasu charakteryzuje się słabo wykształconym podszytem i runem złożonym najczęściej z wysokich traw.
• uboga (kwaśna) buczyna niżowa (Luzulo pilosae-Fagetum) z udziałem dębu i modrzewia – w przeciwieństwie do żyznej buczyny sudeckiej, kwaśna buczyna niżowa charakteryzuje się niewielką różnorodnością siedliskową i florystyczną.

W rezerwacie Lesisko stwierdzono występowanie licznych roślin pod ochroną częściową lub całkowitą barwinek pospolity (Vinca minor), widłoząb miotłowy, bluszcz pospolity (Hedera helix), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezreum), parzydło leśne (Aruncus sylvestis), miodownik melisowaty (zwany również bukwicą lekarską), buławnik wielkokwiatowy, konwalia majowa (Convallaria maialis), marzanka wonna (Asperula odorata), czerniec gronkowy (Actaea spicata), fiołek przedziwny, perłówka jednokwiatowa, przytulia okrągłolistna, tojeść gajowa, wyka zaroślowa, kopytnik pospolity (Asarum europaeum) i kalina koralowa (Viburnum opulus).

Bardzo bogate w gatunki jest runo leśne: szczyr trwały (Mercurialis perennis), groszek wiosenny (Lathyrus vernus), niecierpek pospolity (Impatiens noli- tangere), czartawa pospolita (Circaea lutetiana), oman szlachtawa (Inula conyza), starzec Fuchsa (Senecio fucsi), żankiel zwyczajny (Sanicula europaea), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), gajowiec żółty (Lamiastrum galeobdolon), bodziszek cuchnący (Geranium robertianum), wietlica samcza (Athyrium filix- femina), kłosownica leśna (Brachypodium silvaticum), przytulia okrągłolistna (Alium rotundifolium), Kostrzewa olbrzymia (Festuca gigantea), sałatnik leśny (Mycelis muralis), miodunka ćma (Pulomonaria obscura), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella).

Na terenie rezerwatu można odnaleźć, aż około 20 buków, o obwodach pni przekraczających 320 cm.

Dawny folwark „Waldhof„, czyli leśny dwór, należący ongiś do właścicieli Żyrowej, znajduje się obecnie na terenie rezerwatu Lesisko.

Dość bujnie reprezentowany jest świat fauny. Ponad 50 gatunków ptaków reprezentuje awifaunę. Należą do nich myszołowy zwyczajne, jastrzębie, siniaki, dzięcioły zielonosiwe i inne gatunki dzięciołów oraz muchołówki białoszyje.

Także wśród ssaków znajdziemy reprezentantów w rezerwacie Lesisko. Jelenie, sarny, dziki, lisy, wiewiórki, kuny występują dość licznie. Gryzonie reprezentuje między innymi orzecznice czyli niewielkie, rude gryzonie prowadzące nocny tryb życia.

Las bukowy w rezerwacie przyrody „Lesisko”.

Przez rezerwat przebiega około 6-kilometrowa ścieżka edukacyjna biegnąca z Żyrowej aż do Góry św. Anny. Rozpoczyna się ona w pobliżu centrum wioski, przy dębie szypułkowym posadzonym w tym miejscu przez cesarza niemieckiego Wilhelma II w 1911 roku, kiedy cesarz wziął udział w polowaniu na zaproszenie ówczesnych właścicieli żyrowskiego pałacu. Kończy natomiast na Górze św. Anny. Wędrówka nią zajmuje około 3 godzin.