Gwiazdka Cieszyńska

28 lutego 2021 0 przez SemperSilesian

Gwiazdka Cieszyńska – Pismo naukowe i zabawne to tygodnik wydawany w latach 1851–1939. Jego pierwowzorem był wydawany, przez późniejszego redaktora głównego Gwiazdki Pawła Stalmacha Tygodnik Cieszyński.

Mimo, że pismo to nie było upolitycznione, a umieszczało porady rolnicze czy opowiadania historyczne, zostało zakazane w Galicji, co równoważyło się ze śmiercią wydawnictwa. Wobec tego, wspomniany wcześniej redaktor naczelny Paweł Stalmach, dziennikarz, publicysta, działacz społeczny i narodowy, w jego miejsce zaczął od 1 marca 1951 roku wydawać Gwiazdkę Cieszyńską, w której to zamieszczał powieści i opowiadania historyczne, artykuły oświatowe oraz literaturoznawcze, poezję, rozprawki gospodarcze i przemysłowe. W latach 1863 – 1864 przekształcono Gwiazdkę w pismo polityczne, w pełni popierające walki powstańcze oraz Rząd Narodowy, przy jednoczesnym pełnym antyrosyjskim nastawieniu, co naraziło jej redaktorów na prześladowania ze strony austriackiej i doprowadziło do procesu i aresztowania Stalmacha.

W tym czasie pismo miało ok. 1400 subskrybentów, z czego 300 na Śląsku, a 600 w Galicji. Czasopismo – choć jego redaktor był ewangelikiem – popierali głównie katolicy, a zwłaszcza biskup tarnowski ksiądz Józef Pukalski i biskup sufragan wrocławski – Bernard Bogedain. Po powstaniu styczniowym Gwiazdka Cieszyńska stała się najbardziej radykalnym pismem narodowym na Śląsku Cieszyńskim, odegrała ważną rolę w utrwaleniu świadomości narodowej Ślązaków. Na łamach pisma walczono o język polski, polską kulturę i prawa dla ludności polskiej, a unikano radykalnych haseł socjalistycznych. W latach 80. XIX wieku Gwiazdka Cieszyńska przedstawiała prawie wyłącznie katolickie poglądy, co związane było z ewolucją duchową jej edytora Pawła Stalmacha, w obliczu zbliżającej się śmierci, zmienił on bowiem wyznanie na katolickie. Od 1888 roku gazeta była finansowana przez Katolickie Towarzystwo Prasowe. Na łamach Gwiazdki debiutowało wielu śląskich literatów. Byli to m.in.: Karol Miarka, Andrzej Cinciała, Jan Kubisz, Ernest Farnik, Józef Lompa, Bojko, Perges, Robert Zanibal, Juliusz Ligoń. Średni nakład tygodnika wynosił 4 i pół tysiąca egzemplarzy.