Przyroda Śląska: Rezerwat przyrody Jeleniak Mikuliny

Leśny rezerwat przyrody Jeleniak Mikuliny chroni torfowiska na których swoje stanowiska lęgowe mają żurawie zwyczajne.

Rezerwat ten powstał w 1957 roku w wyniku rozporządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego na terenie nadleśnictwa Koszęcin i sołectwa Piłka. Początkowo zajmował on 37,54 ha, ale w 2012 roku jego obszar został powiększony do 120,26 ha. Jego większość stanowią dwa zarastające stawy, resztę las i torfowiska.

Pierwsze potwierdzone wzmianki o lasach koszęcińskich pojawiły się w 1275 roku. Należały one wtedy do Piastów Opolskich. W 1532 roku teren ten stał się własnością Jerzego z Brandenburga, a w 1552 roku własnością czeskiego króla Ferdynanda I Habsburga. Kilkanaście lat później dzierżawcą został Jan z Kochcic, zaś w trakcie wojny trzydziestoletniej przejmuj a te obszary książęta niemieccy. Od 1819 roku lasy koszęcińskie trafiły we władanie rodu von Hohenlohe. W 20-leciu międzywojennym obszar ten należał do księcia Karola Gotfryda von Hohenlohe, jednak później teren te upaństwowiono. Nazwa rezerwatu jest dwuczłonowa. Jeleniak odnosi się do jelenich rykowisk, zaś Mikulina nawiązuje do nazwiska żony ostatniego właściciel jednego z młynów, które znajdowały się w pobliżu. Młyn ten istniał na grobli stawu Mikuliny do XX wieku, a jej właściciel nazywał się Mikuła.

dav

Obszar rezerwatu położony jest i obejmuje dwa dość płytkie stawy, które znajdują się w niecce międzywydmowej.

dav

Jeśli chodzi o faunę występującą w parku, to głównym obiektem ochrony są żurawie zwyczajne (Grus grus). Ich występowanie na tym terenie (na stawie Jeleniak) poświadczonej jest już od 1840 roku. Przed 1980 rokiem jednak liczba gniazdujących tu par tych ptaków spadła jednak jedynie do jednej pary. Powodem znacznego zmniejszenia się liczby żurawi było zaniechanie powadzonej do 1957 roku rybnej gospodarki hodowlanej prowadzonej na obu stawach. Rybacy i żurawie dotychczas żyjący w dobrej komitywie ustąpili zarastaniu stawów, zabagnianiu oraz zmianom w szacie roślinnej, co przestało odpowiadać żurawiom – to kolejny sygnałem to, że bezmyślnie prowadzone działania ochronne nie zawsze przynoszą korzyści. Dzięki działaniom ochronnym liczba ptaków od lat 80. XX wieku zaczęła stopniowo wzrastać.

Oprócz żurawi na terenie rezerwatu można ujrzeć bączka, perkozka, myszołowa, puszczyka, sikory oraz bardzo licznie kaczki i rzadkiego bociana czarnego. Wśród ssaków prym wiodą jelenie, które znalazły tutaj swoja ostoję. W rezerwacie żyje stado złożone z 40 osobników. Oprócz jeleni żyją tutaj także dziki oraz zimnowodne gryzonie: karczownik i piżmak.

Odlot żurawi – obraz Józefa Chełmońskiego z 1870 roku

Florę rezerwatu stanowi pierwotna roślinność bagienna i przybrzeżna torfowisk, a także zbiorowiska leśne, wodne, szuwarowe, mokradła śródladowe i łąkowe. Obszar leśny stanowiły niegdyś w przeważającej części lasy liściaste, jednak w czasach nowożytnych postawiono na szybciej rosnące drzewa iglaste, z przeważającą sosną i świerkiem.

sdr

Flora tego obszaru jest dość obfita. Występuje tutaj nawet do około 200 gatunków roślin naczyniowych, w tym liczne objęte ochroną:

• bagno zwyczajne (Ledum palustre);
• widłak goździsty (Lycopodium clavatum);
• widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum);
• bagnica torfowa (Scheuchzeria palustris);
• jeżogłówka najmniejsza (Sparganium minimum);
• przygiełka biała (Rhynhospora alba).

Grążel żółty (Nuphar lutea)

Do roślin wodnych objętych ochrona zalicza się: grążel żółty (Nuphar lutea) i grzybień biały (Nymphaea alba L.). Miejscami występuje lilia wodna czyli słynne nenufary.

Licznie występują tutaj także rośliny mięsożerne:

• rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia)
• pływacz drobny (Utricularia minor)
• pływacz średni (Utricularia intermedia)
• pływacz zachodni (Utricularia australis)

a także mszaki i porosty.

Zwiedzanie rezerwatu można odbyć kierując się ścieżką dydaktyczną Szlakiem kropli wody.